Dünyanın dört bir yanında şehirler, hava kirliliğini azaltmak ve karbon emisyonlarını düşürmek için dizel araçlara yönelik kısıtlamaları hızla artırıyor. Avrupa’dan Asya’ya uzanan çok sayıda metropol, özellikle eski ve kirli emisyon sınıfındaki dizel araçları artık şehir merkezine sokmuyor. Yeni düzenlemeler bazı bölgelerde tam yasak, bazılarında ise yüksek ücretli giriş veya belirli emisyon sınıflarına göre kademeli yasaklar şeklinde uygulanıyor. Programı netleşmese İstanbul’da da bu noktada çalışmalar yapılıyor.
PARİS’TE YASAKLAR BAŞLADI
Fransa’nın başkenti Paris, Avrupa’nın en sıkı emisyon kurallarından birine sahip. Şehir 2025 itibarıyla Crit’Air 3 etiketli araçların –ki bunların içinde daha eski dizel modeller önemli yer tutuyor– Paris ve iç banliyölere girişini tamamen yasaklayacak. Daha yeni Euro 6 dizeller hâlâ izinli olsa da uzmanlar bunun da ilerleyen yıllarda kısıtlanacağını belirtiyor.
BRÜKSEL’DE 2030’DA KAPSAM GENİŞLEYECEK
Belçika’nın başkenti Brüksel, düşük emisyon bölgesini yıllardır uyguluyor ve plan takvimi oldukça net: 2030’da dizel araçların şehirden tamamen kaldırılması hedefleniyor. Şu anda en kirli sınıftaki dizeller kente giremiyor; kısıtlama her yıl daha yüksek sınıflara doğru genişletiliyor.
ESKİ DİZEL ARAÇLARA GİRİŞ YOK
İspanya’da dizel yasakları DGT çevre etiketi sistemi üzerinden yürütülüyor.
Madrid: 2025’ten itibaren en eski dizellerin de yer aldığı “Kategori A” araçların şehir merkezine girişi tamamen yasaklanıyor.
Barcelona: 2020’den bu yana yürürlükte olan “ZBE Barcelona” bölgesinde etiket taşımayan eski dizeller hafta içi gündüz saatlerinde şehre giremiyor. Yeni nesil dizeller şimdilik serbest olsa da belediyelerin hedefi, 2030’a kadar daha sert sınırlamalar getirmek.
EURO 5 DİZELLERE İTALYA’DA YASAK GELİYOR
İtalya’da özellikle Roma dikkat çekiyor. Kent, 2025 sonbaharından itibaren Euro 5’e kadar tüm dizelleri Green Zone’dan çıkaracak.
Milano ve Lombardiya bölgesinde ise Euro 4 ve Euro 5 dizellere yönelik bölgesel yasaklar uygulanıyor; yoğun dönemlerde bu yasaklar daha da sıkılaştırılıyor.
ALMANYA’DA SOKAK SOKAK YASAKLAR İLAN EDİLDİ
Almanya’da Stuttgart, Hamburg ve birkaç kentte sokak bazlı dizel yasakları uygulanıyor. Özellikle Euro 4 ve kısmen Euro 5 dizeller için bazı ana arterlere giriş tamamen yasak. Ülke çapında genel bir yasak yok ancak yerel yönetimler ihtiyaç duydukça bölgesel yasakları genişletiyor.
LONDRA’DA AĞIR CEZALAR VAR
Londra, 2023’te ULEZ bölgesini tüm şehir geneline genişletti. Bu bölgede Euro 6 normunu karşılamayan dizel araçlar her gün 12,50 sterlin ücret ödemek zorunda.
Bu bir “dizel yasağı” olmasa da, ekonomik yük nedeniyle eski dizel araçları şehirden fiilen uzaklaştırıyor. Yeni nesil Euro 6 dizeller ise şimdilik cezadan muaf.
ASYA’DA DA YASAK UYGULAMALARI BAŞLADI
Asya metropollerinde de dizel kısıtlamaları giderek yaygınlaşıyor.
Delhi: Mahkeme kararları doğrultusunda 10 yaşından eski dizel araçlar trafikten men edildi. Yeni düzenlemelere göre bu araçlara yakıt satışının bile engellenmesi planlanıyor.
Tokyo: Partikül filtresi standardını karşılamayan dizel araçların şehre girmesi yasak.
Seul: “Green Transport Zone” içinde Grade 5 olarak sınıflandırılan eski dizel araçların girişi tamamen yasak. Kış aylarında bu yasak şehir geneline kadar genişleyebiliyor.
İSTANBUL LİSTEDE AMA NET TARİH YOK
Türkiye’de doğrudan bir dizel araç yasağı bulunmuyor. Ancak İstanbul başta olmak üzere büyükşehirlerde hazırlanan Sürdürülebilir Ulaşım Planları, düşük emisyon bölgeleri kurulmasını öngörüyor. Bu bölgelerde gelecekte eski emisyon sınıfındaki dizellerin kademeli olarak sınırlandırılması gündeme gelebilir. Ancak şu an için açıklanmış kesin bir tarih veya uygulama takvimi yok.
SATIŞLARINA DA YASAK GELİYOR
Amerika Birleşik Devletleri’nde dizel yasakları Avrupa kadar yaygın değil. Ancak Kaliforniya, 2035 model yılından itibaren yeni dizel ve benzinli binek araç satışını durdurarak tüm yeni araçları sıfır emisyona dönüştürmeyi planlıyor. Bu adım ABD genelinde yeni bir dönemin başlangıcı olarak görülüyor.