Efsane İşler adlı YouTube kanalında yayınlanan bir araştırmaya göre, Menteşoğlu ailesinin yükselişi 1940’lı yıllarda Samsun’da başladı. Aile, derelerden topladıkları salyangozları ve el yapımı süpürgeleri satarak geçimini sağlıyordu. O dönemde pek bilinmeyen salyangoz ticareti, Menteşoğlu ailesi için umut ışığı olmuştu. Toplanan salyangozlar yurt dışına gönderiliyor ve bu sayede gelir elde ediliyordu. Ancak ailenin kazancı, bu büyük ticaretin yalnızca aracılık payıyla sınırlıydı.
Salyangoz ticaretindeki aslan payının yurt dışına satış yapan tüccarlara gittiğini fark eden Menteşoğlu ailesi, bu duruma bir son vermeye karar verdi. Artık topladıkları salyangozları kendi kuracakları şirket aracılığıyla ihraç edecek ve işin kontrolünü tamamen ellerine alacaklardı.
YASTIK ALTINDAKİ ALTINLAR DEV HOLDİNGİN TEMELİNİ ATTI
Ailenin dört erkek çocuğu, Nurettin, Osman, Rahmi ve Hasbi, şirket kurmak için gerekli sermayeyi bulmak üzere harekete geçti. Aile içinde adeta bir seferberlik ilan edilirken, kadınlar sahip oldukları tüm altın ve ziynet eşyalarını kardeşlere teslim etti. Herkesin “yastık altında” ne varsa ortaya döküldü ve işte bu birikimle, gelecekte Türkiye’nin ekonomik tarihinde önemli bir yer edinecek olan Menteşoğlu Holding’in temelleri atıldı.
1962 yılında, 500 bin lira sermaye ile Menteşoğlu Şirketler Grubu resmen kuruldu. Şirket, ilk etapta köylülerden salyangoz tedarik ederek faaliyete başladı. Kısa süre sonra yurt dışı pazarlarda büyük talep gören kurbağa bacağı, at ve eşek eti ihracatını da iş kollarına ekledi. İlerleyen yıllarda, özellikle Avrupa pazarından gelen yoğun talep üzerine deniz ürünleri sektörüne de giriş yapan aile, ihracat portföyüne deniz anası, deniz salyangozu, köpek balığı ve Japon pazarında yüksek değer taşıyan deniz patlıcanını da dahil etti.
1970’li yıllarda kurdukları modern su ürünleri fabrikalarıyla sektörde büyük başarılar elde eden şirket, elde ettiği yüksek gelirlerin yanı sıra ülkenin ihracatına yaptığı katkılar nedeniyle devlet yetkilileri tarafından sayısız ödül ve plaketle onurlandırılıyordu. Alınan her bir tebrik, kardeşlerin özgüvenini artırırken, bu güven de beraberinde sürekli yeni yatırımları getiriyordu.
KOÇ HOLDİNG’İ BİLE GERİDE BIRAKMIŞTI
1980’li yıllara gelindiğinde Menteşoğlu Holding’in yıllık ihracat geliri 200 milyon doları aşmış ve ülke ekonomisinin en büyük oyuncularından biri haline gelmişti. Ailenin öne çıkan ismi Hasbi Menteşoğlu, şirketin yönetimini devraldı. 1987 yılında Tekfen Holding’in lider olduğu ihracat sıralamasında 256 milyon dolarlık geliriyle 3. sırada yer alan Menteşoğlu Holding, Koç Holding’in iştiraki olan Ram Dış Ticaret’i bile geride bırakmayı başarmıştı. Ancak bu parlak dönem uzun sürmedi.
Samsunspor başkanlığı da yapan ve kamuoyunda “Hasbi Ağa” olarak tanınan Hasbi Menteşoğlu hakkında, şirkete yönelik hayali ihracat ve kaçakçılık iddiaları ortaya atılınca, hakkında geniş çaplı soruşturmalar başlatıldı. Aynı dönemde Samsunspor’un yaşadığı elim trafik kazası da Hasbi Menteşoğlu’nu derinden sarstı. Şirketin borçları hızla artarak 325 milyar lirayı buldu. Peşi sıra fabrikalar iflas etti ve Hasbi Menteşoğlu tutuklandı. Ancak açılan davalar, zaman aşımı nedeniyle sonuçsuz kaldı.
Bir zamanlar Türkiye’nin en büyük şirketler topluluğu olan Menteşoğlu Holding, bu olayların ardından iflas ederek tarihin tozlu sayfalarına karıştı. Hasbi Menteşoğlu ise 2002 yılında 64 yaşında hayata veda etti.