Reçetelerde sıkça karşılaştığımız “aç karnına alın” ya da “tok karnına alın” uyarıları, aslında ilacın etkisini, emilimini ve güvenliğini doğrudan etkiliyor. İlacın emilimi, vücutta ne kadar hızlı kana geçeceği ve hangi düzeyde etkili olacağı, midenin doluluk durumu, pH değeri ve besinlerle etkileşime girip girmemesi gibi faktörlerle belirleniyor.
Örneğin, mide tamamen boşken alınan bir ilaç, yiyeceğin yavaşlatıcı etkisi olmadan hızla emilebiliyor. Diğer yandan bazı ilaçlar için yemekle birlikte almak; mide tahrişini azaltıyor ya da besinlerle birlikte alındığında ilacın etkinliği artıyor.
EMİLİM DÜZEYİ ETKİLİYOR
Bazı ilaçlar, yemekle birlikte alındığında ya emilim düzeyi düşüyor ya da besinlerle bağlanarak etkisi azalıyorsa bu grup içine giriyor. Örneğin tiroid ilacı Levotiroksin gibi hormon ilaçları, aç karnına ve genellikle sabah, kahvaltı öncesi alınmalıdır çünkü yemekle birlikte alındığında emilimi anlamlı biçimde azalabiliyor. Ayrıca bazı antibiyotiklerde ve kemik dokusunu koruyan bisfosfonatlarda da aç karnına alım öneriliyor.
YAN ETKİ RİSKİ AZALTILIYOR
Yemekle birlikte alınması önerilen ilaçlar da bulunuyor. Bu grup genellikle mideyi tahriş etme potansiyeli olan ilaçlar veya emilimi yemekle birlikte artan ilaçlar. Örneğin bazı ağrı kesiciler, antibiyotikler ve mideye etkisi olabilecek ilaçlar “yemek sonrası” olarak öneriliyor. Bu sayede ilacın yan etki riski azalıyor ve hasta açısından konfor artıyor.
DOĞRU ZAMANDA KULLANMAK NEDEN ÖNEMLİ?
İlacın yanlış zamanda alınması, şunlara yol açabilir:
– Emilimin azalması veya gecikmesi, tedavi etkinliğinin düşmesi
– Mide ve bağırsak rahatsızlıkları, bulantı, gastrit, ülser gibi sorunların ortaya çıkması
– Besinlerle ya da diğer ilaçlarla etkileşim, istenmeyen yan etki artışı veya ilacın zararlı hale gelmesi
UZMAN ÖNERİLERİ
– İlacı alırken talimatlara kesinlikle uyun: “aç”, “tok”, “yemekle birlikte” gibi ibarelere dikkat edin.
-İlacı aç karnına almak gerekiyorsa, genellikle en az bir saat önce ya da yemek yedikten en az iki saat sonra alınması öneriliyor.
– İlacı tok karnına almak gerekiyorsa, yemekle birlikte veya hemen sonra almak, midenin koruyucu etkisi açısından fayda sağlar.
Eğer talimat belirsizse ya da hatırlayamıyorsanız, eczacınıza veya hekiminize danışın. Her ilacın kullanımı kişisel duruma göre değişebilir.